سرویس اجتماعی- مهدی برازنده:

 

به گزارش کیهان، سال‌هاست که با فرارسیدن فصل سرما، شاهد افزایش آلودگی هوا در برخی شهرهای کشور هستیم و همواره مسئولان و کارشناسان محیط‌زیست، مدیریت شهری و دولت و مجلس یک‌سری عوامل را به عنوان متهمان آلودگی هوا معرفی می‌کنند. در این بین مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها نیز یکی از شناخته‌ شده‌ترین متهمان آلودگی هوا است.

در روزهای گذشته دولت چهاردهم نیز با این استدلال که مازوت‌سوزی تهدیدی برای سلامت مردم است حکم به توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه کشور و آغاز خاموشی‌های منظم روزانه در سراسر کشور داد؛ این در حالی است که این نیروگاه‌ها سهمی 3 هزارمگاواتی از 47 هزار مگاوات کل تولید برق نیروگاه‌های کشور را دارند و بسیاری از کارشناسان معتقدند ژست محیط زیستی در این ماجرا بیشتر یک پوشش برای اصل ماجرائی است که ناشی از جنبه مدیریتی و سوءتدبیر است.

تصمیم ممنوعیت مصرف مازوت در سه نیروگاه شهید منتظری اصفهان، منتظر قائم کرج و شازند اراک به دلیل نقش آنها در آلودگی هوای این استان‌‌ها روز چهارشنبه 16 آبان در دومین جلسه کارگروه ملی کاهش ‌آلودگی هوای دولت چهاردهم گرفته شد، البته قطع مازوت‌سوزی که همواره یک مطالبه و یکی از راه‌های کاهش آلودگی هوا در شهرهای کشور عنوان می‌شد را به صورت محدود عملیاتی اما از سوی دیگر کام مردم را به دلیل قطعی برق در فصل سرما تا زمانی نامشخص، تلخ کرد و مایه ابراز تعجب کارشناسان شد.

آدرس غلط دولت به بهانه حذف مازوت

در همین رابطه، مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه 20 آبان ماه به خبرگزاری فارس گفت: «اعلام جدول خاموشی به بهانه حذف مازوت آدرس غلط دولت است. اگر مازوت هم می‌سوزاندند باز ما خاموشی داشتیم. علتش این است که تکالیف درخصوص ذخیره‌سازی، تکالیف افزایش راندمان نیروگاه‌ها و تکالیف درخصوص کیفی‌سازی سوخت پالایشگاه‌ها انجام نشده است.»

وی افزود: «این‌که بگویند آلودگی را کم می‌کنیم، اما به‌جای آن خاموشی می‌دهیم غلط است. در هر دو شرایط مردم متضرر می‌شوند. به نظر می‌آید که دولت باید تجدیدنظر کند. دولت باید قوانین حوزه بهینه‌سازی، مدیریت مصرف، افزایش راندمان نیروگاه‌ها، افزایش کیفیت سوخت پالایشگاه‌ها را دنبال کند. همه مواردی که نام بردم قانون دارد.»

ناکارآمدی با ژست محیط زیستی!

در همین زمینه دکتر سمیه رفیعی، نماینده تهران در مجلس و رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با کیهان درباره سهم آلاینده‌های ثابت همچون سوخت مازوت در آلودگی هوا اظهار داشت:

«سهم منابع ثابت از آلایندگی با آلاینده شاخص‌pm‌‌2.5 یا گردوغبار براساس آخرین سیاهه انتشار منتشر شده 30 درصد است؛ اما عمده عامل آلودگی هوا منابع متحرک هستند و دولت باید پیش از اینکه مازوت‌سوزی را متوقف می‌کرد، منابع سوخت پاک را تامین می‌کرد.»

رفیعی تاکید کرد: «ما اساساً با دوگانه تولید آلودگی یا خاموشی مشکل داریم و این وضعیت نباید در کشور به‌وجود می‌آمد. دولت پیش از این باید نسبت به ذخیره گاز، گازوئیل استاندارد و حتی مازوت در نیروگاه‌ها اقدام می‌کرد که چنین شرایطی در کشور رخ ندهد. اینکه با «منت محیط زیستی» کاری را انجام دهیم، صحیح به نظر نمی‌رسد. دستگاه‌های مربوطه باید اطلاعات درست در اختیار رئیس‌جمهور قرار دهند و به همین نسبت به مردم نیز اطلاعات درست ارائه شود. نمی‌توان بخشی از ناکارآمدی‌های خود را گردن محیط زیست بیاندازیم و ژست محیط زیستی بگیریم.»

خاموشی نیروگاه‌ها با اسم رمز مازوت‌سوزی

 قابل توجیه نیست

مهدی بابایی، نایب‌رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با کیهان اظهار داشت: «درصد بسیار ناچیزی از تامین سوخت نیروگاه‌های ما از طریق مازوت‌سوزی انجام می‌شد و توقف مازوت‌سوزی یک راهکار برای کاهش آلودگی هوا است. با این حال بررسی میزان خاموشی‌هایی که این روزها شاهد هستیم، چیزی فراتر از این میزان را نشان می‌دهد؛ در حقیقت ما به اندازه همان درصد ناچیز باید خاموشی داشته باشیم.»

وی افزود: «نمایندگان مجلس این خاموشی‌ها را به دلیل عدم ذخیره‌سازی سوخت مایع برای یک‌سری از نیروگاه‌ها می‌دانند، اگرچه این نکته اکنون محل بحث نیست و اکثر مسئولان نسبت به توقف مازوت‌سوزی موافقت کرده‌اند، اما اینکه با اسم رمز «مازوت‌سوزی» بخواهیم بقیه نیروگاه‌های کشور را نیز خاموش کنیم، قابل توجیه نیست.»

بابایی با بیان اینکه تاثیر مازوت‌سوزی در آلودگی هوای تهران بسیار اندک است، ادامه داد: «ممکن است در شهرهای مجاورِ برخی نیروگاه‌ها تاثیر سوخت مازوت بر آلودگی هوا بیشتر باشد و این نکته قابل بررسی است. بنابراین در سیاهه انتشاری که در تهران منتشر شده است، مازوت‌سوزی تاثیر ناچیزی داشته و فقط در چند سال قبل ممکن است آن هم در یک‌سری موارد که جهت باد به سمت تهران بوده بتوان ادعا کرد که مازوت‌سوزی در آلودگی هوای پایتخت مؤثر بوده است.»

راه‌های موثرتر از مازوت‌سوزی

برای کاهش آلودگی هوا

البته پیش از این مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز اعلام کرده بود که «در تهران مازوت‌سوزی نداریم».

نباید فراموش کرد که مشکل آلودگی هوا در تهران و کلانشهرها به عوامل گسترده‌تر دیگری همچون نوع سوخت مصرفی خودرو و موتورسیکلت‌ها و وجود یک‌سری نواقص در توسعه حمل‌ونقل عمومی و معاینه‌های فنی خودروهای فرسوده و یا اسقاط این خودروها برمی‌گردد.

در همین رابطه، سیدجعفر تشکری ‌هاشمی، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر تهران در بازدیدی که روز سه‌شنبه از ایستگاه‌های درحال ساخت خطوط 6 و 7 مترو تهران انجام داده بود، گفت: «امروز برای آلودگی هوا نیروگاه‌ها را خاموش می‌کنیم اما یکی از راه‌های کاهش آلودگی هوا همین توسعه خطوط مترو و سیستم حمل‌ونقل عمومی است، ما برای هر لیتر بنزین 75 سنت هزینه می‌کنیم، اما اگر همین پول را به مترو اختصاص دهیم، می‌توانیم سالانه چندین کیلومتر مترو بسازیم.»

همچنین مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران نیز در حاشیه جلسه روز سه‌شنبه شورای شهر در پاسخ به خبرنگار کیهان با استقبال از اینکه مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌های کشور متوقف شده است، در عین حال روش‌های موثرتری برای کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها پیشنهاد داد و گفت: «دولت باید اولویت خود در کاهش آلودگی هوای تهران را بر از رده خارج کردن خودروهای فرسوده بگذارد و سپس با مافیای خودرو مبارزه کند تا خودروهای باکیفیت که آلودگی کمتری تولید می‌کنند وارد کشور شوند.»

وی افزود: «اقدام توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه حرکت اولیه خوبی برای کاستن از آلودگی هوا است، اما باید در ادامه به موارد دیگری که تاثیر زیادی در کاهش آلودگی هوا دارد نیز توجه شود. 6 تا 7 میلیون خودروی فرسوده در کشور وجود دارد و مصرف سوخت آن‌ها بیش از سه برابر میزان استاندارد مصرف سوخت معمول است.»

قطع مازوت‌سوزی خوب است؛ اگر بهانه نباشد!

توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها اگرچه حتی یک درصد هم در کاهش آلودگی هوا مؤثر باشد و سلامت مردم را تضمین کند مفید است، اما اشکال اینجاست که مبادا برای پوشاندن یک کم کاری مدیریتی در ذخیره‌سازی بموقع سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها موضوع سلامت مردم و رفع آلودگی هوا یک بهانه باشد. در حالی که باید دید اساساً قطع مازوت‌سوزی در تنها سه نیروگاه از 143 نیروگاه کشور به تنهائی چه میزان در رفع آلودگی مؤثر است؟ در شرایطی که مازوت‌سوزی در 11 نیروگاه دیگر ادامه دارد این نگرانی از بهانه بودن آلودگی هوا تشدید می‌شود، آن هم وقتی شاهد خاموشی‌های منظم سراسری به علت قطع مازوت‌سوزی در تنها سه نیروگاه هستیم!

از مجموع 143 نیروگاه بزرگ کشور، فقط 16 نیروگاه بخاری امکان مصرف مازوت را دارند که از بین این

16 نیروگاه نیز مخزن سوخت دو نیروگاه بعثت تهران و اصفهان سال‌ها پلمب بوده است؛ بنابراین مصرف مازوت در 14 نیروگاه به‌خاطر عدم‌ تخصیص کافی گاز در فصول سرد سال انجام می‌شود و طبق دستور رئیس‌جمهور مصرف مازوت فقط در سه نیروگاه متوقف شده است! 

ناهماهنگی یا تناقض؟!

درخصوص این دستور رئیس‌جمهور در روزهای گذشته سخنگوی دولت در حساب مجازی خود نوشته بود:

«شرط عدالت نیست برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه آن را پرداخت کند. می‌توان برای مدت محدودی، «خاموشی منظم» را جایگزین «تولید سم» برای عموم شهروندان کرد.»

اما وقتی صحبت از نگرانی و وجود برخی تناقضات در این تصمیم دولت می‌شود می‌توان به صحبت‌های دیروز رئیس‌جمهور در حاشیه جلسه هیئت دولت اشاره کرد که بر خلاف سخنگوی دولت در پاسخ به خبرنگاران در مورد علت خاموشی‌ها و متوقف شدن مازوت‌سوزی، سخنی از حفاظت از محیط زیست و آلودگی هوا به میان نیاورد و گفت: «چون ذخایرمان کم است و در زمستان ممکن است با مشکل مواجه شویم مجبوریم ذخایر نیروگاه‌ها را طوری تنظیم کنیم که به مشکل برنخوریم.»

در این شرایط مردم انتظار شفافیت و بیان صریح موضوعات مرتبط با خود از طرف مسئولان را دارند. 

مقابله با آلودگی هوا فراتر از توقف مازوت‌سوزی است

نکته مهم اینکه حتی اگر توقف واقعی، کامل و با برنامه مازوت‌سوزی را برای کاهش آلودگی هوا مؤثر بدانیم، نباید از این مسئله غافل شد که بیان غیرشفاف علت توقف محدود مازوت‌سوزی و ربط دادن خاموشی‌ها به حفظ سلامت مردم و رفع آلودگی بدون عمل به تکالیف قانونی دولت و دستگاه‌های مختلف از جمله اجرای «قانون هوای پاک»، گسترش حمل‌ونقل عمومی، جایگزین کردن خودروهای فرسوده با خودروهای نو و با مصرف کمتر بنزین و دوگانه سوز، افزایش کیفیت سوخت و... مشکل را حل نمی‌کند.

در همین زمینه؛ رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشتی در تاریخ شنبه 19 آبان ماه به ضرورت توجه به سایر اقدامات ذکر شده در قانون هوای پاک اشاره کرده و نوشته بود: «در نظر داریم راهکارهای کاهش آلودگی هوای هر کلانشهر را متناسب با سهم منابع انتشار آلاینده‌ها در آن کلانشهر تدوین و پیگیری کنیم. راهکارهای مربوط به منابع متحرک مانند اسقاط، نوسازی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی را در تمام کلانشهرهای کشور (از جمله در تهران و مشهد) پیگیری ‌کنیم. همچنین طرح‌های مربوط به منابع ثابت نیز در تمام مناطق آلوده کشور و با تمرکز بر کلانشهرهای اراک، اصفهان و کرج دنبال خواهند شد. همان‌طور که در مصوبه‌های کارگروه ملی نیز به صراحت بیان شده، سازمان حفاظت محیط زیست پیگیر اجرای وظایف سایر دستگاه‌ها در این زمینه است. برای مثال، وزارت نفت مکلف به تامین سوخت مطابق با استاندارد ملی است که باید گزارش اقدامات و برنامه‌های آتی خود را تا دو هفته آینده به کارگروه ارائه کند.»

امید است با توجه و ورود مستقیم شخص رئیس‌جمهور محترم، عنایت و اهتمام ریاست سازمان حفاظت محیط زیست، نمایندگان مجلس و سایر دستگاه‌های مربوطه به تکالیفی که در قانون هوای پاک برعهده آن‌ها گذاشته شده است، اقدامات عملیاتی‌تر و واقعی‌تری در کاهش آلودگی هوا در سراسر کشور شاهد باشیم تا سلامت مردم نیز از این جهت حفظ شود.